1)Շարունակեք կամ լրացրեք նախադասությունները։ 

Շարունակելով ճանապարհը՝ շուտով հասանք մի հեղեղատի, որը շատ գեղեցիկ էր։

Ամենամռայլ թախիծն է պատում ինձ, երբ ես տխուր եմ։

Վայրի աղավնիների երամը անդունդից բարձրանում էր և սլանում դեպի երկնագույն երկինք։

Այդ տան շուրջը բազմագույն ծաղիկներ են աճում, որոնցով գեղեցկանում է շրջապատը։

Իմ գաղտնիքը միայն ընկերոջս եմ հայտնել, որովհետև գիտեմ, որ նա ոչ-ոքի չի ասի։

Բայց այժմ, երբ ես հեռացա երկրից, նա ինքն է փնտրում ինձ։

Մի րոպե կարծեցի, թե կնկնեմ բարձունքից, և զարմանում էի, որ չէի ընկնում։

Լճակը, որը շատ գեղեցիկ է, իր աննման տեսքով կախարդում էր բոլորին։

Լեռները, որոնք ձյունապատ էին, սուզվել էին կապույտ լռության մեջ։

2)1․Լրացրու բաց թողնված տառերը։

Սեթրակ, կմախք, բնօրրան, նախճիր, սիգապանծ, անբարիշտ, բողկ, որևիցե, երփներանգ։

2․Վերականգնիր հետևյալ բառերի առաջին բաղադրիչների անհնչյունափոխ ձևերը։

Ռմբակոծել-ռումբ, սրճարան-սուրճ, մտամոլոր-միտ, վիրաբույժ-վիր, զինագործ-զեն, ծաղկաբույլ-ծաղիկ, ալրաղաց-ալյուր, գինեգործ-գինի, թթաստան-թութ, կապտավուն-կապույտ։

3․Բացատրիր հետևյալ դարձվածքների իմաստները մեկ բառով։

Մտքի թելը կտրել-խանգարել

ծաղիկ հասակ-պատանի

վերջակետ դնել-ավարտել

արյունը գլխին խփել-բարկանալ

կրակի վրա յուղ լցնել-թեժացնել

բերանը ջուր առնել-լռել։

139.ա)α=85°, α=85°⇒a∈(0;90°)⇒α ∈ I քառորդ

բ)α=185°, α=185°⇒180°<α<270°⇒α ∈ II քառորդ

գ)α=−450°, α=−450°=−360°−90°=−90°⇒α-ն ոչ մի քառորդի չի պատկանում

դ)α=790°, α=790°=720°+70°=70° ⇒α ∈ (0;90)⇒α ∈ I քառորդ

ե)α=−18°, α=−18°⇒-90°< α <0⇒α ∈ IV քառորդ

զ)α=298°, α=298°⇒270°< α < 360°⇒α ∈ IV քառորդ

140.ա)α=3π/4, α ∈ II քառորդ

բ)α=5π/4, α ∈ III քառորդ

գ)α=−π/10, α ∈ IV քառորդ

դ)α=1.5, α ∈ I քառորդ

ե)α=1.5π, α-ն ոչ մի քառորդին չի պատկանում

զ)α=11π/6, α ∈ IV քառորդ

144․ա)cos α > 0, tg α > 0, α ∈ I քառորդ

բ)cos α < 0, ctg α > 0, α ∈ III քառորդ

գ)sin α > 0, tg α < 0, α ∈ II քառորդ

դ)ctg α < 0, cos α < 0, α ∈ II քառորդ

ե)sin α < 0, cos α > 0, α ∈ IV քառորդ

զ)cos α > 0, tg α < 0, α ∈ IV քառորդ

148.ա)sin89°·tg91° < 0

բ)cosπ/10·sin7π/3 > 0

գ)tg19°·cos119° < 0

դ)sin122°·cos390° > 0

ե)ctg7π/8·sin8π/7 > 0

զ)cos11π/5·tg5π/11 > 0

149.ա)(2–sin112°)cos 9π/8 < 0

բ)(cos25°-3)ctg132° > 0

161.ա)1-cos²α

1-cos²α=cos²α+sin²α-cos²α=sin²α

բ)1/cos²α-1

1/cos²α-1=1-cos²α/cos²α=sin²α/cos²α=tg²α

գ)tgαctgα+ctg²α

tgαctgα+ctg²α=1/sin²α

դ)tgβctgβ+tg²β

tgβctgβ+tg²β=1/cos²β

162.ա)sinα-sin³α/cosα-cos³α

sinα-sin³α/cosα-cos³α=cosα/sinα=ctgα

բ)sin³α-sin5α/cos³α-cos5α

sin³α-sin5α/cos³α-cos5α=tgα

գ)tgαctgα-cos²α/sinα

tgαctgα-cos²α/sinα=sinα

դ)1-cos²α/1-sin²α+tgα·ctgα

1-cos²α/1-sin²α+tgα·ctgα=1/cos²α

163.ա)tgβctgβ-sin²β/ctgβ

tgβctgβ-sin²β/ctgβ=cosβsinβ

բ)cos²β(1+tg²β)-sin²β

cos²β(1+tg²β)-sin²β=cos²β

գ)ctg²α+(1+tg²α)cos²α

ctg²α+(1+tg²α)cos²α=1/sin²α

դ)cos²α(tgα/ctgα+1)tg²α

cos²α(tgα/ctgα+1)tg²α=1/cos²α

Առաջադրանքներ

1․Գրիր տրված բառերի հնչյունափոխված արմատների անհնչյունափոխ ձևերը․ Գուժկան – գույժ, սնափառ – սին, սննդարար – սննունդ, հմտանալ – հմուտ, ընձառյուծ – ինձ , գիրանալ – գեր, կնճռոտ – կնճիռ, հրաձիգ – հուր, լեզվաբան, մատենաշար։ 2․Դարձվածքների իմաստները ատահայտիր մեկ բառով․ Ճամփից հանել – , տունը քանդել, վարդ կտրել, ճամփան պահել, հալած յուղի պես, սուր ճոճել, լեզուն […]

— կենսաբանական տեսությունների, գաղափարների, վարկածների դերը Երկրի
մասին ժամանակակից բնագիտական պատկերացումների ձևավորման գործում,
— կենդանի բնության ուսումնասիրման մեթոդները

Ներկայացնում են սովորողները

կենսաբանությունը որպես գիտություն,
— կենսաբանության մասնաճյուղերը և կապն այլ գիտությունների հետ
— կենսաբանական համակարգերը որպես կենսաբանության ուսումնասիրման
առարկա

Բջիջը և օրգանիզմը որպես կենսաբանական համակարգեր.
— Բջջաբանությունը որպես գիտություն բջջի մասին,
— ժամանակակից բջջային տեսության հիմնական դրույթները,
— օրգանիզմների բջջային կառուցվածքը որպես օրգանական աշխարհի
միասնության հիմք

Սեպտեմբերի 28-ից Հոկտեմբերի 4

Բջջաբանությունը գիտություն է բջջի մասին: Նրա խնդիրն է ուսումնասիրել բջիջների կառուցվածքը, ֆունկցիան, նրանց քիմիական բաղադրությունը, բազմացումը և զարգացումը: Բջիջ տերմինը առաջին անգամ օգտագործել է անգլիացի ֆիզիկոս Ռոբերտ Հուկը 1665թ., երբ իր իսկ պատրաստած պարզ կառուցվածքի մանրադիտակով դիտում է խցանի բարակ կտրվածքը և նրանում հայտնաբերում փոքրիկ խորշիկներ, բջիջներ: Ավելի ուշ 1680թ., հոլանդացի գիտնական,օպտիկական գործիքների մասնագետ Անտոն Լևենհուկը առաջին անգամ դիտեց կենդանի բջիջը (էրիթոցիտը)և հայտնաբերեց միաբջիջ օրգանիզմները: Մանրադիտակի կատարելագործումը հնարավորություն ստեղծեց հետագայում հայտնաբերելու բջջի պրոտոպլազման (1830թ.) և կորիզը (1831թ.): Կուտակված հսկայական տեղեկության հիման վրա 1838-39թթ. գերմանացի բուսաբան Մ. Շլեյդենը և կենդանաբան Թ. Շվանը տվեցին բջջային տեսությունը, ըստ որի բջիջը համարվում է կենդանի օրգանիզմների կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ միավոր: Բջջային տեսությունը ապացուցում է բուսական և կենդանական օրգանիզմների և ընդհանրապես օրգանական աշխարհի միասնականությունը և ժխտում մետաֆիզիկական աշխարհայացքը: Փոքր-ինչ ավելի ուշ (1858թ.) գերմանացի բժիշկ Ռ. Վիրխովն առաջին անգամ ցույց տվեց, որ օրգանիզմի ախտաբանական պրոցեսների հիմքում ընկած են բջջում տեղի ունեցող փոփոխությունները: Այսպես, օրինակ, այնպիսի ծանր հիվանդությունը, ինչպիսին է շաքարախտը, առաջանում է ենթաստամոքսային գեղձի որոշ խումբ բջիջների փոփոխման հետևանքով, երբ դրանք կրցնում են ինսուլին հորմոն սինթեզելու ունակությունը: Ներկայումս բջջային տեսությունը ընդգրկում է հետևյալ հիմնադրույթները. 1.բջիջը համարվում է բոլոր օրգանիզմների կառուցվածքային ու ֆունկցիոնալ տարրական միավորը, 2.բոլոր օրգանիզմների բջիջներն իրենց կառուցվածքով ու քիմիական բաղադրությամբ ունեն որոշակի նմանություն, 3.բջիջները բազմանում են բաժանման եղանակով, և յուրաքանչյուր նոր բջիջ առաջանում է մայր բջջից, 4.բազմաբջիջ օրգանիզմներում բջիջներն ունակ են տարբերակվելու, առաջացնելով կառուցվածքով ու ֆւնկցիայով ոչ միատեսակ հյուսվածքներ,օրգաններ, որոնք միմյանց հետ գտնվում են ներդաշնակ փոխկապակցության մեջ: Դրանում է օրգանիզմի ամբողջականությունը, որն իրականացվում է նյարդային և հումորալ ճանապարհով: Բջջի ուսումնասիրության մեթոդները. 1.Մանրադիտակային մեթոդ: Օգնում է ուսումնասիրելու բջջի կառուցվածքային մասերը, որոնք անզեն աչքով աննկատելի են: Լայն կիրառություն ունի սովորական լուսային մանրադիտակը, որը կարող է հետազոտվող օբյեկտը մեծացնել մինչև 3000 անգամ: 2.Բջջի քիմիական բաղադրությունն ուսումնասիրվում է ցիտոքիմիական մեթոդներով: 3.Ռենտգենակառուցվածքային վերլուծության մեթոդ: Հնարավորություն է տալիս ուսումնասիրել բջջի կազմի մեջ մտնող մոլեկուլների տարածական դասավորությունը: 4.Ավտոռադիոգրաֆիայի մեթոդ: Այս դեպքում բջիջ են ներմուծվում նշանադրված ռադիոակտիվ ատոմներ և ապա գրանցում դրանց տեղակայումը:

ողջ իրան ողջամիտ

բարակ իմաստ։ բարակիմաստ

նոր ունայն խորիմաստ

խոր ընտիր խորիմաստ

ձերք միտք ձեռնունայն

ձայն ծեծ ձայնազուրկ

սեր տանել սիրասուն

մրրիկ սնել մրրկածեծ

հաշիվ ծաղիկ հաշվետար

խունկ ձուրկ խնկածաղիկ

փափուկ քիթ փափկասուն

տոհմ հուն տոհմածառ

տեղ ծառ տեղանուն

արծիվ անուն արծվաքիթ

լայն սնել լայնահուն